Nöbetçi Eczaneler
aksaray’da yaşayan halı ustası bayram aytaç, çevre il veilçelerden toplayıp tamirini yaptığı kök boyalı “tülü” halılarıİstanbul ve yurt dışına göndererek aksesuar amaçlı kullanılmasını sağlıyor.
türk halı sanatının zengin örneklerinden tülü halılar,uzun tüylü ve iri düğümler ile dokunmasıyla diğerlerinden ayrılıyor.
anadolu’da el tezgahlarında, yün ve tiftiğin doğalrenkleri ya da kök boya ile renklendirilerek dokunan tülü halılar, çoğu zaman”yaygı” olarak kullanılıyor.
göçebe hayatın vazgeçilmezlerinden olan bu halıların,yatak, yorgan, seccade veya minder olarak kullanıldığı biliniyor.
geçmişte aksaray, konya, nevşehir ve çevresinde yoğunolarak dokunan tülü halılar, bugün unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerlerarasında yer alıyor.
– “aksesuaramaçlı kullanılmasını sağlıyoruz”
aksaray’da 35 yıldır halı tamiri ile uğraşan bayramaytaç, aa muhabirine yaptığı açıklamada, türk kültüründe önemli bir yere sahip”tülü” halıların yeniden hayat bulması için çalıştığını söyledi.
geçmişte hafif olması, kış aylarında soğuktan, yazınsıcaktan koruma özelliği nedeniyle günlük kullanımı yaygın olan tülünün, artıkaksesuar olarak değerlendirildiğini belirten aytaç, bunların bazı bölgelerdeise seccade olarak kullanılmaya devam ettiğini anlattı.
eskiden bu tür halıların aksaray, karapınar, konya venevşehir civarında dokunduğunu aktaran aytaç, “günümüzde artık tülü halı dokunmuyor.günlük kullanımda da eskisi kadar tercih edilmiyor. aksaray’dan ve çevreillerden topladığımız tülü halıların bakım ve tamirini yaparak, aksesuar amaçlıkullanılmasını sağlıyoruz. evlerde koltuğun, halının üzerine aksesuar olarakatıyorlar.” diye konuştu.
– aracılarvasıtasıyla birçok ülkeye satışı yapılıyor
aytaç, bakımını yaptıkları halıların, genellikleİstanbul’da, antika halı meraklılarından ilgi gördüğünü dile getirerek,sözlerini şöyle sürdürdü:
“tülü halıların satışını İstanbul’da kurduğumuztezgahlarda yapıyoruz. tamir edip bakımını yaptığımız halıları yılın bellidönemlerinde İstanbul’a götürüyoruz. orada perakende veya toptan olaraksatıyoruz. yabancılarla bağlantımızı kuran esnaf arkadaşlarımız var. onlarınvasıtasıyla da İtalya, almanya, fransa ve abd başta olmak üzere birçok ülkeyehalı gönderiyoruz.”
– “eskidikçerengi daha çok parlar”
bazı yönleriyle diğer halı türlerinden ayrılan tülünün,en çok dikkati çeken özelliğinin sadeliği olduğunun altını çizen aytaç, şunlarıkaydetti:
“tülü, cicili bicili bir halı değildir. fazla renklive desenli olmadığı için gözü yormaz. saf veya üç dört renkten oluşur. genelolarak sade, tek renklileri tercih edilir. parlak, temiz, sağlıklıdır. yatakveya döşek olarak da kullanılır. ne terletir ne üşütür. tarihimizde de buhalıların ayrı bir yeri vardır. filik, Çekçek, Çoban ve bulgar tülüsü olmaküzere 4 farklı çeşidi vardır. dokunduğu malzemeden dolayı süpürüldükçeyıkandıkça eskidikçe rengi daha çok parlar. ne kadar eski olursa o kadar parlakolur. tülünün ana maddesi ‘filik’ dediğimiz keçi yünüdür. keçi yünü tıraşedilir, hangi renk isteniyorsa o renge boyanır ve dokunur.”