Özel İnova Hastanesi’nde Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Adnan Çinal yazdı: Akıllı mercek nedir ve kimler için uygundur?

Akıllı mercek nedir ve kimler için uygundur?

Aksaray Özel İnova Hastanesi’nde Göz Hastalıkları Polikliniği’nde görev yapan Prof. Dr. Adnan Çinal, yazıları ile okuyucularımızla buluşuyor. Bugün okuyucularımıza ‘Akıllı mercek nedir ve kimler için uygundur?’ yazısını kaleme aldı.

Prof.Dr.Adnan Çinal,

Günümüzde 2 milyardan fazla insan görme bozukluğu problemi yaşamaktadır. Gözlükler, kontakt lensler ve lazer ameliyatları bu görme sorunlarına geçici ya da kalıcı çözümler sağlamaktadır. Ancak bir süredir, dilimize “akıllı mercek” veya “akıllı göz içi lensi” olarak çevirilen “trifokal göz içi mercekleri” görme bozukluklarının bir kısmına daha önce olmayan yeni ve kalıcı çözümler sunmaktadır.

Göz içine yerleştirilen bu küçük mercekler, yüksek teknolojiyle donatılmış birer cihaz gibi çalışır. Bu mercekler ile hasta yakın, orta ve uzak mesafeyi gözlüksüz olarak net görebilmektedir.

Peki bu lensler nasıl çalışıyor? Kimler için uygundur? Gerçekten gözlükleri tamamen ortadan kaldırabilir mi?

Akıllı Göz İçi merceği nedir?

Aslında burada küçük bir kavram kargaşası yaşanmaktadır. Göz içi lensi denince bazı insanlar bunu gözün ön yüzeyine sabah takılıp, akşam çıkarılan kontakt lensler ile karıştırabilmektedir. Her iki cihazın isminde geçen “lens” kavramı bu karışıklığa yol açmaktadır. Ancak her ikisi de görmeye yardımcı olsalar da kontakt lens ile göz içi lensi tamamen ayrı kavramlardır. Kontakt lens hasta tarafından günlük takılıp çıkarılırken, göz içi lensi sadece göz doktoru tarafından, ameliyatla kalıcı olmak üzere gözün içine konan lenslerdir.

Yine tam bilinemeyen bir kavram da “mercek” terimidir. Aslında lens ile mercek aynı anlamda olup, mercek ifadesi İngilizce lens kelimesinin Türkçe karşılığıdır. Yani “akıllı göz içi lensi” ile “akıllı göz içi merceği” aynı şeylerdir.

Gözümüzün Merceği ve Yaşlanma

Gözümüzde doğal bir mercek bulunur. Bu mercek, baktığımız yerdeki görüntülerin görme tabakası üzerine odaklanmasını temin ederek net görmemizi sağlar. Ancak normal bir gözde sıklıkla 45 yaş ve sonrasında bu doğal mercek esnekliğini kaybeder. Bu da o kişide yakını görme problemlerine yol açar. Ayrıca bazı kişilerde şeffaf olan bu mercek bulanıklaşır. Bu durumda da katarakt dediğimiz hastalık ortaya çıkar. Kısa bir süre öncesine kadar, yakın görme bozuklukları için yakın görme gözlüğü (okuma veya iş gözlüğü) tek çözümdü. Katarakt ameliyatı sonrasında ise göze tek odaklı mercekler takılarak uzak görme düzeltiliyor, ancak hasta okuma için yine yakın görme gözlüğü takmak zorunda kalıyordu.

Güzümüzde akıllı göz içi mercekleri, bu doğal merceğin yerine geçmek üzere tasarlanmıştır. Akıllı mercekler hastanın göz bozukluğunu düzeltecek numarada ve yapıda ayarlanarak cerrahi bir işlemle göz içine yerleştirilir ve uzun yıllar bozulmadan göz içinde kalırlar. Hastalar bu mercekler ile ile yakını, orta mesafeyi ve uzağı gözlük ihtiyacı olmaksızın net görebilmektedirler.

Akıllı lensler üç odaklı bir yapıya sahiptir. Yani üç farklı mesafeyi net olarak gösterebilirler:

Uzak mesafe: Yolda araba sürerken ya da televizyon izlerken netlik sağlar.
Orta mesafe: Bilgisayar ekranı gibi günlük işlerde kullanışlıdır.
Yakın mesafe: Kitap okuma, telefon kullanma gibi faaliyetlerde kolaylık sunar. Ancak hiç bir akıllı mercek 35-40 cm den daha yakını net olarak göstermez.

Her iki gözüne akıllı mercek takılan bir kişi hayatının çok büyük bir bölümünde gözlük kullanmadan yaşamını sürdürebilir.

Akıllı mercekler Kimler İçin Uygundur? Kimler İçin Uygun Değildir?

Uygun Adaylar Kimlerdir?

Katarakt hastaları: Zaten doğal mercek alınıp yerine bir mercek konulması gerektiğinden, akıllı lensler tercih edilebilir.
Çeşitli sebeplerle gözlük takamayan veya takmak istemeyenler: Bu lensler günlük yaşamda gözlük bağımlılığını ortadan kaldırır. Bu grupta hastanın yaşının 45 ve üzerinde olması genel bir kriter olarak kabul görmektedir.
Tek gözde görme bozukluğu olup lazer ameliyatı veya kontakt lens için uygun olmayanlar.
Kırkbeş yaş altında olmakla birlikte tek veya iki taraflı kataraktı olan hastalar.

Kimlere uygun değildir?

Akıllı mercekler çok gelişmiş bir teknoloji ile çalıştıklarından, gözde görme bozukluğuna eşlik eden diğer hastalıklardan çok fazla etkilenmektedirler. Bu nedenle genel prensip olarak akıllı mercek takılacak hastalarda eşlik eden başka göz hastalıklarının bulunması pek tercih edilmez. Aşağıda akıllı merceği olumsuz etkileyen bu hastalıkların belli başlı olanları sayılmıştır.

Görme tabakası (Retina) hastalıkları (örneğin sarı nokta hastalığı) olanlar
İleri göz tembelliği olan hastalar
Aşırı kuru göz problemi yaşayanlar
Şeker hastalığı nedeniyle göz hasarı olanlar
Gece görüş problemi olanlar (gece körlüğü, tavuk karası hastalığı)
İleri göz tansiyonu (glokom) ve keratokonus (gözün ön kısmında ortaya çıkan genellikle ilerleyici olan bir bozukluk) hastalığı olanlar

Bu bireylerde merceğin faydası sınırlı olabilir ve hatta görme kalitesi normal tek odaklı mercekten daha düşük bir görme sağlayabilirler. Bu yüzden kapsamlı bir göz muayenesi şarttır.

Yukarıda sayılan durumlar dışında da hastanın gözünün mercek için sağlaması gereken bazı hassas yapısal özellikler de vardır. Bu özellikler göz hekimi tarafından yapılacak detaylı tetkikler ile tespit edilip akıllı mercek uygunluğuna karar verilecektir. Yani bazı durumlarda hasta istese de gözün yapısal uyumsuzlukları nedeniyle akıllı mercek ameliyatı uygun olmamaktadır.

Ayrıca bu mercekler gece görüşünü etkilediği için, asker, polis, uzun yol şoförü gibi gece yada düşük ışıklı ortamlarda çalışması gereken meslek grupları için de sıklıkla uygun değildirler.

Akıllı göz içi lensler, doğru kişiye uygulandığında yaşam kalitesini ciddi anlamda artırabilirler, ancak mucize olarak da görülmemelidirler. Detaylı bir göz muayenesinden sonra göz doktorunun uyarı ve tavsiyelerini dikkate almalı ve ona göre karar verilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Akıllı mercek göze nasıl takılıyor? Mercek hastaya katarakt ameliyatı gibi bir işlem ile takılmaktadır. Damla anestezisiyle (sadece göz uyuşturularak, hasta uyutulmadan) uygulanan, kısa süren bir operasyondur. Sıklıkla hasta hastanede yatmaksızın aynı gün taburcu olur. Ancak hasta ile iletişim probleminin olduğu durumlarda (işitme güçlüğü, çocuk hastalar, panik atak rahatsızlığı olanlar) hastanın ameliyat esnasında uyutulması gerekir.
Merceği takıp çıkarmak gerekiyor mu? Hayır, mercekler ameliyat ile takılırlar ve kullanımda takılıp çıkarılmaları gerekmez.
Mercekler gerektiğinde çıkarılabilir veya değiştirilebilir mi? Evet nadir ve istisnai durumlarda olmak üzere, mercekler yine ameliyat ile çıkarılabilir veya başka bir mercek ile değiştirilebilirler.
Mercek zamanla bozulur mu? Hayır. Çok istisnai durumlar dışında kullanılan lensler ömürlüktür.
Her iki göze de uygulanabilir mi? Evet. Genellikle birkaç gün arayla her iki göze de uygulanır. İki göze de uygulanması hastada daha iyi bir uyum ve görüş sağlamaktadır.
Lensler ile herhangi bir uyum sorunu yaşar mıyım? Hayır. Ancak, hastalar sıklıkla başlangıçta gece ve gündüz ışıkların etrafında parlak halkalar gördüklerini ifade ederler. Bu durum bir hafta ile bir kaç ay arasında normale döner. Bazı hastalarda gece kamaşma şikayeti daha uzun süreli olabilir. Bu nedenle bu mercekler gece veya düşük ışık şartlarında çalışanlarda önerilmemektedir.

*Haber Merkezi