Nöbetçi Eczaneler
Lenfödem: Vücuttaki Şişliklerin Sessiz Tehlikesi
Yazan: Fzt. Ahmet İlker Coşar
Özel İnova Hastanesi – Fizyoterapist
Vücudumuzda zaman zaman oluşan şişlikler, çoğu zaman önemsenmez ya da geçici bir durum olarak değerlendirilir. Oysa bu şişliklerin bazıları, vücudun bize verdiği ciddi sinyallerden biri olabilir. Özellikle tedavi geçmişi olan bireylerde görülen bu tür şişliklerin arkasında lenfödem gibi önemli bir sağlık problemi yatıyor olabilir.
Lenfödem Nedir?
Lenfödem, lenfatik sistemdeki bir bozulma veya tıkanıklık nedeniyle oluşan, genellikle kol veya bacakta gelişen kronik şişliktir. Lenf sıvısı, normal şartlarda dokulardan taşınarak lenf düğümleri aracılığıyla filtrelenir ve kana karışır. Ancak bu sistemde bir hasar oluştuğunda, sıvı dokular arasında birikir ve zamanla şişliğe neden olur.
Kimler Risk Altında?
Lenfödem, çoğunlukla aşağıdaki durumlar sonrasında gelişir:
- Cerrahi operasyonlar (özellikle lenf nodüllerinin alındığı ameliyatlar)
- Radyoterapi (ışın tedavisi)
- Enfeksiyonlar
- Kanser
- Travmalar
Meme kanseri geçirmiş kadınlarda, özellikle kol bölgesindeki lenf bezlerinin alınması veya radyasyon tedavisi sonrası lenfödem sıkça görülmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Lenfödemin en yaygın belirtisi, kol veya bacakta fark edilir şekilde oluşan şişliktir. Bunun dışında şu belirtiler de gözlemlenebilir:
- Giysilerin, özellikle iç çamaşırların, cilde iz bırakması
- Şişlik olan bölgede dolgunluk veya ağırlık hissi
- Eklem hareketlerinde kısıtlılık
- Deride gerginlik veya kalınlaşma
Bu belirtiler zamanla ilerleyebilir ve bireyin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Lenfödem tanısı, hastanın klinik değerlendirmesi ve bazı görüntüleme yöntemleriyle konulabilir. Teşhiste kullanılan başlıca yöntemler:
- İzotopik Lenfosintigrafi
- MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme)
- BT (Bilgisayarlı Tomografi)
- Venöz Doppler Ultrason
Bu yöntemlerle lenf akışındaki bozulmalar tespit edilir ve uygun tedavi planlanır.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Lenfödem tedavisi, hastalığın derecesine ve şişliğin yayılımına göre belirlenir. En yaygın tedavi yaklaşımları:
- Manuel Lenf Drenajı (MLD): Özel tekniklerle uygulanan hafif masajlarla lenf sıvısının akışı desteklenir.
- Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi: MLD ile birlikte egzersiz, cilt bakımı ve bandajlama uygulanır.
- Pnömatik Kompresyon Cihazları: Kontrollü basınçla lenf sıvısının yönlendirilmesine yardımcı olur.
- Bandajlama: Lenf sıvısının yeniden birikmesini önlemek ve dolaşımı artırmak amacıyla kullanılır.
Bandajlamanın Önemi
Bandajlama, tedavide kritik rol oynar. Şişliğin azaltılması, yeniden oluşmasının engellenmesi ve kas-eklem pompasının aktif kalması için düzenli olarak uygulanmalıdır.
Tedavide Hedefler
- Şişliğin azaltılması
- Lenfatik dolaşımın desteklenmesi
- Kozmetik görünümün düzeltilmesi
- Yaşam kalitesinin artırılması
Lenfödem Hastaları İçin Öneriler
Lenfödem ile yaşayan bireylerin dikkat etmesi gereken bazı yaşam tarzı önerileri şunlardır:
- Hijyene dikkat edilmelidir.
- Şişlik olan kol veya bacaktan enjeksiyon yapılmamalı, kuru iğne ya da akupunktur gibi işlemlerden kaçınılmalıdır.
- Tansiyon ölçümü, şişlik olmayan koldan yapılmalıdır.
- Sıcak ortamlardan (hamam, sauna, kaplıca) uzak durulmalıdır.
- Uzun süre ayakta sabit durulmamalı, hareket edilmelidir.
- Kesici-delici aletlerle çalışırken dikkatli olunmalıdır.
- Böcek, kedi veya köpek ısırıklarından korunulmalıdır.
- Bası giysileri düzenli olarak giyilmelidir.
- Dengeli ve anti-enflamatuar beslenmeye özen gösterilmelidir.
Sonuç:
Lenfödem, erken tanı ve uygun tedaviyle kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır. Ancak ihmal edildiğinde kronikleşerek hem sağlık hem de estetik açısından ciddi sorunlara yol açabilir. Vücudunuzdaki şişlikleri önemseyin, ihmal etmeyin ve gerekirse bir uzmana başvurarak destek alın.
Fizik Tedavi Uzmanı Dr. Uğur İbişoğlu- Fizyoterapist Ahmet İlker Coşar
*Haber Merkezi