Besmele

Bu Hafta ki Sorularla İslamiyet Köşemizde Besmele konusunu işleyeceğiz.
SORU: Besmele Nedir ? Besmelenin Anlamı Nedir ? Besmelenin Faziletleri nelerdir ?

CEVAP: Besmele,“Bismillahirrahmanirrahim” ayeti mealince Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla,esirgeyen ve bağışlayan Allah’ın adıyla demektir. Besmele, Allah’ı anmaktır.O’nun ismi ile başlamaktır. Sözlük anlamında geçen “besmele çekmek” ise bir işebaşlarken “Bismillahirrahmanirrahim” sözünü söylemek anlamınagelmektedir. Kuran’da surelerin başında bulunan Besmele, aynızamanda Neml Suresi’nin 30. ayetinde de geçmektedir. Güncel hayatta sıklıklabazen de Bismillah (Allah’ın adıyla) şeklinde kısaltma olarak kullanılır. Ebû Hüreyre (r.a)naklettiğine göre, Allah Resûlüşöyle buyurmuştur:“Yüce Allah’ı anarak başlanmayan her anlamlı söz veya iş,bereketsizdir/sonuçsuzdur.” ( İbnHanbel, II, 360.)İslâm’ın varlık, bilgi ve değere bakışını şekillendirenbesmele, kulluk bilinciyle hayatı anlamlandırır. İster dünyevî isteruhrevî olsun, bir Müslüman her meşru ve anlamlı işinin öncesinde besmeleyiokuyup Allah’ı anmakla, Allah Teâlâ’nın ilâhlığını (ulûhiyetini), kendisinin dekulluğunu (ubudiyetini) ifadeetmiş olur.Müslüman besmele çekmekle, “Kendi adıma veya başka bir varlık adına değil, sadeceAllah Teâlâ adına, O’nun rızasını kazanmak umuduyla ve O’nun izni çerçevesindebu işi yapmaya başlıyorum.” demiş olur. Diğer yandan besmele için Yüce Allah’ındoksan dokuz ismi içinden özellikle “Rahman” ve “Rahîm” isimlerinin seçilmiş olması son dereceanlamlıdır. Besmele çeken bir mümin, Allah Teâlâ’nın engin rahmet vemerhametini ifade eden bu isimleri söylemekle, bütün söz ve davranışlarındarahmet ve merhameti prensip edineceğini ilân etmiş olur. Neml süresindeki ayette (27/30)besmelenin Hz. Süleyman’ın Belkıs’a gönderdiği mektubun başında yer alması sözkonusudur. Bu durum, İslâm’ın başlangıcından itibaren bütün belgelerin yazımınabesmele ile başlanılması kaidesini ortaya çıkarmıştır. Nitekim siyerkitaplarının belirttiğine göre Resûlullah resmî ve hususi mektuplar,amannameler, antlaşmalar, çeşitli muamelata dair yazışmalar, öşür ve zekâtlailgili tespit belgeleri vb. bütün yazılara besmele ile başlanmasını emretmiş vebunu bizzat uygulamıştır. Peygamberler vasıtasıyla nesilden nesle aktarılan birprensiptir ‘besmele’. Müslümanların ‘Besmele ile ilk tanışmaları, Mekke’de nazil olan Nemlsuresindeki besmele ayetiyle olur. Bismillah demek de onun yerine geçer. Peygamber Efendimiz yemekyiyeceği zaman besmele çeker, insanlara da, “Biriniz yemek yiyeceği zaman‘Bismillah’ desin. Eğer yemeğin başında besmele çekmeyi unutursa, ‘başında dasonunda da Allah’ın adıyla’ desin” şeklinde tavsiyede bulunurdu.Müslümanlar kültür vemedeniyetlerini besmeleyle yoğurmuşlardır. Onların sofralarında eller yemeğe besmeleyleuzanır. Yemekler onun bereketiyle bollaşır. Gece onunla yatılır, güne onunlabaşlanır. Evden onunla çıkılır, eve onunla girilir. Vasıtaya onunla binilir.İbadetler onunla eda edilir. Duaya eller onunla kaldırılır. Hastalar onunlaşifa bulur. Konuşmaya başlayan çocuklara ilk o öğretilir. Kısacası o, herhayrın anahtarıdır. İslâm Dini,bir kimsenin her işe Allah adı ile başlamasını gerekli kılar. Eğer bu bilinçlibir şekilde ve samimiyetle yapılırsa şu üç güzel sonucu doğuracaktır: Birincisi,bu kişiyi kötülükten uzak tutacaktır. Çünkü Allah ismi, onu kötü bir niyet veyabir davranıştan alıkoyarak bu konuda düşünmesini sağlayacaktır. İkincisi, kişi meşrubir işe başlarken Allah’ın adını anarsa, onun her hareketi tabiatıyla Allah’ınrızasına uygun olacaktır. Üçüncüsü, o kişi, Allah’ın yardım ve nimetleriylekarşılaşacak ve şeytanın aldatmalarından korunacaktır. Çünkü kim Allah’ayönelirse, Allah da ona yönelir. Her hayırlı işe besmele ile başlanması hakkındaSevgili Peygamberimiz (s.a.v)’in emir ve tavsiyeleri vardır. Yine O (s.a.v),yukarıda meali verilen hadiste, besmele ile başlanmayan bir işin sonununhayırlı olmayacağını, ifade etmişlerdir. “Yerlerde ve Göklerde her şey Allah’ıteşbih eder.  Her şey ‘bismillâh’ der. Allah’ı tesbih etmeyen,kendi diliyle O’nu zikretmeyen, O’nun adıyla hareket etmeyen, yani ‘bismillah’ demeyen hiçbir varlık yoktur. Âyet-iKerime’de şöyle buyurulur: “Yedi gök, yer ve bunların içinde bulunanlar, Allah’ıtesbih ederler. O’nu hamt iletesbih etmeyen hiçbir varlık yoktur. Fakat siz, onların tesbihlerini iyianlamazsınız. Şüphesiz O, halimdir çok bağışlayandır.” (İsrâ, 17/44) Besmele Konusunda İslam Alimlerinin görüşlerine gelince;Bilindiği gibi, bugün Müslümanların ellerinde bulunan Mushaflar, Hz. Osman b. Affân (r.a.) zamanındayazılan, sonra çoğaltılarak çeşitli vilayetlere gönderilen nüshalarınkopyasıdır. Bu nüshalarda Berae suresi dışındaki bütün surelerin başına besmeleyazılmıştır. Hz. Osman’ın (r.a.) bu işi yaparken, şüphesiz, ne yaptığını çokiyi bildiği ve yazılan Mushaf nüshalarına herhangi bir sözün girmemesi içinbüyük dikkat ve titizlik gösterdiği muhakkaktır. İşte bu görüşten hareketlesure başlarına yazılan besmelenin, ilgili oldukları surelerden bir ayet olmasıdüşünülebilir. Nitekim İmam Şafii, bu görüşe kani olarak, Fatiha suresibaşındaki besmelenin bu sureden bir ayet olduğunu söylemiş ve namazdaokunmasını farz saymıştır. Diğer sureler hakkında ise, kendisinden, birdefasında, besmelenin surelerden bir ayet olduğu, bir defasında da olmadığıtarzında iki değişik rivayet mevcuttur. Hanefilere göre, besmelenin Mushaf’tayazılmış olması, onun Kur’an’dan olduğunu işaret eder. Ancak namazda, Fatihasuresinin başında okurken, Fatiha gibi cehren (sesli) okunmaması, besmeleninKur’an’dan bir ayet olmadığını gösterir. Diğer surelerin başında yer alanbesmeleler de böyledir. O halde her sure başındaki besmele, Kur’an’dan bir ayetolsa bile, başında bulunduğu sureden bir ayet değildir. Sadece surelerinarasını ayırmak için, teker teker indirilmiştir. İmam Mâlik’in bu konudakigörüşü diğerlerinden farklıdır. O’na göre, sure başlarındaki besmele,Kur’an’dan değildir. Bununla beraber yeni bir sureye başlarken her işte olduğugibi, başlama alâmeti olarak yazılmıştır. Bu sebepledir ki İmam Mâlik, farznamazlarda, Fatiha’dan önce besmelenin cehren okunmasına karşıdır. Aynı şekildeo, sessiz (sırren) okunmasını da meneder. Son Söz: Her işe besmeleyle başlamak, Allah’ın adını her vesileyleanmak; bir Müslümanın Allah’a imanının bir tezahürüdür (göstergesidir). Ancak,bu bir alışkanlık gereği olarak sadece dil ile değil de bilinçli ve kalbî biriçtenlikle yapılmalıdır.